Farmakoloji, ilaçların vücudun fizyolojisinde sağlık ve hastalıkla etkileşime girme durumunu inceleyen bilim dalı olarak tanımlanabilir.  Bir ilaç gerekli izinleri almadan ve kullanılmaya başlamadan önce etkisi ve sonuçları bilimsel olarak öğrenilmelidir. Hem insanlarda hem de hayvanlarda kullanılan ilaçların oluşumu ve etkisi sonuçlarıyla birlikte farmakologlar tarafından detaylı olarak açıklanmaktadır.

Farmakoloji bilimi Biyokimya, Moleküler Biyoloji,  Biyokimya gibi alanlarla koordineli olarak çalışmaktadır.  Hayvanlarda ya da insanlarda bir hastalığa ya da probleme yönelik ilaç geliştirilmeden önce detaylı olarak laboratuvar incelemeleri yapılmalıdır. 

Bir ilacın bilimsel sonuçları hayvan ve insan organları üzerindeki etkisi araştırılır. Bu araştırma sonuçlarına göre bir ilacın en etkili ve yan etkisiz hale gelmesine yönelik geliştirme çalışmaları yapılabilir.

Veteriner hekimler tarafından kullanılan ilaçların da Farmakolojik açıdan araştırılması ve elde edilen sonuçlara göre geliştirilmesi önemlidir.  Veteriner hekimler de tedavi ettikleri hayvanlarda mevcut durumu değerlendirirken ve bir ilaç verirken Farmakolojik olarak açıdan da duruma yaklaşmalı ve tedavide kullanılacak ilacı bu şekilde reçete etmelidir.

Veteriner Hekimlikte Farmakoloji Neden Önemlidir?

Veteriner hekimlikte doğru ilaç kullanımını destekleyecek unsurlardan biri de Farmakoloji bilimidir. Farmakolojik araştırmalarda elde edilen sonuçlar veteriner hekimleri doğru ilacı kullanma konusunda yönlendirebilir.

Veteriner hekimlikte Farmakolojiyi önemli hale getiren unsurlardan bahsedelim;

• Doğru İlaç Seçimi: İlaçlar üzerinde yapılan araştırmalar hangi ilaçların hangi hastalıklarda kullanılacağını net olarak ortaya koyar. Böylece veteriner hekimler doğru hayvana doğru hastalıkta doğru ilacı verebilirler. Doğru ilaç kullanımıyla tedavide başarı oranı yükselir ve tedavi daha kısa sürer.
• Hayvan Organlarında Etkinin İncelenmesi: Farmakolojide bir ilacın hayvan hücreleri üzerinde detaylı incelenmesi süreci vardır. Bir ilacın hayvanların tüm sistemleri üzerindeki etkileri detaylı olarak incelenir. Yapılan deneysel araştırmalarda elde edilen sonuçlara göre veteriner hekimler hangi ilacı vereceklerini daha net tahlil edebilirler.
• Ekip Çalışması: Farmakoloji araştırmalarında veteriner hekimler, tıp doktorları ve eczacılar bir arada çalışır. Böylece ilacın araştırma ve denenme sürecinde çok yönlü bir değerlendirme söz konusudur. Veteriner hekimlerin de araştırma sırasında ekip içinde olması veteriner hekimlikte kullanılacak ilaçlara güvenilmesini sağlar.
• Yenilenen ve Geliştirilen İlaçlar: İnsanlarda olduğu gibi hayvanlarda da hastalıklar ve virüsler değişim geçirebilir. Buna bağlı olarak bir hastalıkta kullanılan bir ilaç bir süre sonra etkisini yitirebilir ya da etkisi azalabilir. Bu yüzden de ilacın geliştirilmesi ve yeni serilerin üretimi için sürekli olarak araştırmalar yapılır. Farmakoloji bu yönüyle veteriner hekimlere bir hastalıkta en güncel ilaçları seçebilme şansı tanır.
• İlaçların Kandaki Miktarının Belirlenmesi: Farmakolojide bir ilacın hayvan kanındaki düzeyi de araştırılır. Böylece ilacın kullanıldığı andan itibaren kandaki düzeyinde gerçekleşen değişimler detaylı olarak incelenebilir. Bu durum ilaçların etkisinin daha kısa sürede anlaşılmasında yardımcı olur.
• Çevre Dostu İlaç Kullanımı:  Her alanda olduğu gibi veteriner hekimlik alanında da çevre dostu uygulamalar zaruridir. İlaçlara yönelik yapılan araştırmalarla çevre koruması adına birçok önlem alınır. Veteriner hekimler doğru ilaç kullanımında Farmakoloji biliminden yararlanarak dolaylı yoldan çevre dostu uygulamalara ve çevre temizliğine de katkıda bulunur.
• Sağlık Bakanlığı Kurallarına Uygunluk: Bir ilacın piyasaya sürülebilmesi için Sağlık Bakanlığı tarafından onaylanması gerekir.  Farmakolojik olarak test edilen ve etkisi saptanan ilaçlar gerekli izinleri aldıktan sonra piyasaya sürülür. Bu yüzden Farmakoloji yasal açıdan da veteriner hekimlikte doğru ilaç kullanımını destekler.
• Mesleki Gelişime Yardımcı Olur:  Veteriner hekimler ilaçların hayvan organları üzerindeki etkisini, hangi ilacın hangi hastalığı iyileştirdiği, hangi etken maddelerin hangi hastalıklarda kullanıldığı gibi bilgilere Farmakoloji bilimini takip ederek cevap bulabilirler. Bu yüzden doğru ilaç kullanımının yanında bu bilim veteriner hekimlerin mesleki gelişimine de yardımcı olmaktadır.

Farmakolojinin Veteriner Hekimlikte Doğru İlaç Kullanımına Etkisi

Farmakoloji ilaçların geliştirilmeden önce insan ve hayvan sağlığına olan etkisini inceler. Bir ilacın alındığı andan itibaren hayvanın fiziksel, psikolojik ve biyolojik etkisinin yanı sıra vücuttan dışarı atılıncaya kadar gerçekleşen süreç deneylerde detaylı olarak ele alınır.

Veteriner hekimler muayene sonucunda koydukları tanıya göre bir tedavi planı geliştirmelidir. Cerrahi işlem gerekli olmadıkça tedavi planında ilaç kullanımı söz konusudur.  Farmakolojik olarak uygun olan ilaçlar seçilirse hayvan üzerinde ilaçların etkileri öngörülebilir. Ayrıca bir ilacın seçimi için doğru adım atılabilir.

Farmakoloji bir ilacın gelişim ve etki sürecini çok yönlü olarak incelediği için veteriner hekimlere hayvanın özel durumuna göre ilaç yazabilme fırsatı verir. Hayvanın hastalık öyküsünü de bilen veteriner hekimler tedavide en etkili ilacı reçete edebilirler.

Farmakolojinin doğru ilaç kullanımına etkisi şu şekilde sıralanabilir;

• Bir ilacın hayvan vücudu üzerinde emilim, dağılım, dönüşüm ve atılma sürecini inceler.  Yani canlı organizmanın ilaca verdiği tepki net olarak bilinebilir.
• İlacı aldıktan sonra mevcut ilacın hayvan organizması üzerinde gerçekleşen etkisini detaylı olarak inceler.
• Hastalıkların tedavisi sırasında ilaçların nasıl uygulanacağı yönünde detaylı olarak araştırma yapılır ve veteriner hekimlere bir fikir verir.
• İlaçların hayvanların sinir sistemi üzerinde etkilerini detaylı olarak inceler.
• İlaçların hayvan davranışları ve hayvanların psikolojisi üzerindeki etkileri de derinlemesine incelenir. Bu süreçte yoğun bir gözlem söz konusudur.
• Kullanılacak ilaçların hayvanların bağışıklık sistemi üzerinde yarattığı etkiye bakılır.
• Farmakolojide hayvanların hormon seviyeleri üzerindeki etkisi de detaylı olarak incelenir.
• İlaçların dolaşım sistemi üzerindeki etkisi incelenerek kalp ve damarlara olan işlevi araştırılır.
• Farmakolojinin diğer bir önemli özelliği de ilaçların zaman dilimleri içinde canlılar üzerindeki değişimlerini inceler.   Zamana bağlı olarak etkinin değişimi veteriner hekimlere ilaçların kullanım dozu ve süresi hakkında bilgi verir.
• İlaçların hayvanlarda moleküler düzeyde etkileri de incelenir.
• Radyoaktif maddelerin vücuttaki etkisine yönelik detaylı analizler yapılır.

Görüldüğü gibi Farmakoloji biliminde ilaçların hayvanlar üzerinde çok yönlü etkileri ve sonuçları incelenir. Bu yüzden veteriner hekimler en doğru kararı vererek tedavi sürecinde en etkili olacak ilacı belirleyebilirler.  Yanlış ilaç kullanımı yan etkilere yol açabileceği gibi tedavinin başarılı olma durumunu da etkiler. Bu yüzden Farmakoloji veteriner hekimlere doğru ilacı kullanmada önemli bilgiler verir.

Veteriner Hekimlikte İlaçların Hayvanlar Yararına Kullanılması

Farmakolojinin alt dallarından biri de Klinik Farmakolojidir.  Bu bilim dalının en önemli özelliği ise eczacının farmakolojik bilgilerini hayvanların yararına kullanmasıdır.  Yani eczacılar ve farmakologlar ilacın araştırılması sürecinde bilgilerini hayvanların genel sağlığına yönelik kullanması söz konusudur.

 Veteriner hekimler Farmakolojik açıdan test edilmiş bir ilacı tercih ederse hayvanlar üzerindeki olası yan etkilerini görebilir. Buna bağlı olarak da ilaç seçiminde hayvanların alerjik durumları ya da türlerine göre seçim yapabilirler.

Bir tedavi sürecinde ilaç reçete edecek veteriner hekimler ilacın etkilerinden tam olarak emin değilse, ilacın Farmakolojik testleri üzerine bir araştırma yaparak fikir sahibi olmasını sağlayabilir.  Farmakoloji her şeyden önce veteriner hekimlikte ilaçların hayvanlar yararına kullanılmasını sağlar.

 İlaçların hem tedavi edici özellikleri açısından hem de hayvan vücudunda olası etkileri açısından araştırmalar sırasında hayvan yararı düşünülür.  Farmakoloji veteriner hekimlere doğru ilacı kullanma konusunda yön gösteren önemli bir unsurdur.